Darowizna to popularna forma datku w naszym kraju. Często przekazywana jest ona przez rodziców swoim dzieciom np. z okazji ślubu. Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że nie pozostaje ona obojętna dla polskiego Urzędu Skarbowego. Czy od darowizny płaci się podatek? Co może dziwić – w wielu przypadkach tak. W jakich? O tym porozmawiamy w dzisiejszym wpisie. Kto płaci podatek od darowizny? Jak uniknąć opodatkowania? Odpowiedzi znajdziesz w dalszej części artykułu – zapraszamy do lektury.
Spis treści
Darowizna w świetle przepisów – słowo na wstęp
Zanim przejdziemy do tego, kto płaci podatek od darowizny, zatrzymajmy się chwilę na samym pojęciu tego datku.
Otóż warto wiedzieć, że darowizna jest umową zawieraną pomiędzy darczyńcą a obdarowanym. Dotyczy ona nieodpłatnego przekazania dobra materialnego w różnej postaci (prawa majątkowe, dom, samochód etc.).
Czyli innymi słowy – o darowiźnie mówimy tylko wtedy, gdy przekazujemy swoją część majątku drugiej osobie, nie oczekując niczego w zamian.
Czy od darowizny płaci się podatek?
Czy otrzymując darowiznę od bliskiej osoby, musisz zapłacić podatek dochodowy PIT? W teorii tak – warto wiedzieć, że wszystkie darowizny – bez wyjątku – podlegają opodatkowaniu (podobnie jak spadki). Obowiązek podatkowy różni się jednak w zależności od tego, w jakiej grupie podatkowej znajduje się darczyńca. Dlaczego? W każdej z grup przewidziane są zwolnienia dotyczące kwoty wolnej od podatku.
Podatek od spadków i darowizn a grupa podatkowa
Podatek od spadku i darowizny może zostać niezapłacony w przypadku bycia w jednej z trzech grup podatkowych i pod wyżej wspomnianym warunkiem, że wartość datku nie przekracza ustanowionego limitu. Jak to wygląda w praktyce?
1
rodzic (matka, ojciec), dziadek/babcia, dziecko (syn, córka), wnuk/wnuczka, brat/siostra, ojczym/macocha, teść/teściowa, zięć/synowa, pasierb
9637 zł
2
zstępni rodzeństwa, zstępni małżonkowie, rodzeństwo rodziców, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych
7276 zł
3
pozostałe osoby, które nie klasyfikują się do 1 i 2 grupy podatkowej
4902 zł
Darowizna wolna od podatku a grupa 0
Jak uniknąć podatku od darowizny? Pomimo tego, co napisaliśmy wyżej, zdarzają się sytuacje, w których podatnicy nie podlegają opodatkowaniu – nawet jeśli datek był wyższy niż ustanowiona kwota wolna od podatku.
Jak to możliwe? Zwolnienie z podatku od darowizny przysługuje jedynie osobom, które są zaliczane do grupy 1. W jej ramach wyróżnia się tak zwaną grupę 0. Należą do niej:
- małżonkowie,
- zstępni (córka, syn, wnuczka/wnuk, prawnuczka/prawnuk),
- wstępni (ojciec, matka, dziadek/babcia),
- rodzeństwo,
- ojczymowie,
- macochy,
- pasierbowie.
Jak uniknąć podatku od darowizny, będąc przypisanym do grupy 0?
“Czy zapłacę podatek od darowizny, będąc w grupie 0?” – odpowiedź na to pytanie jest krótka: nie, pod warunkiem, że zgłosisz ten fakt właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Masz na to 6 miesięcy od dnia, w którym otrzymałeś darowiznę (pod warunkiem, że jej wartość jest wyższa od kwoty wolnej od podatku dla 1. grupy, czyli w tym wypadku 9637 zł).
W dniu, w którym darczyńca obdarował Cię takim datkiem, automatycznie powstaje obowiązek podatkowy, który musisz zgłosić na specjalnym druku – SD-Z2. Formularz ten służy do wykazania nadwyżki darowanej kwoty, która przekracza ustanowiony limit podatku od darowizn i spadków.
Odliczenie darowizny od podatku najlepiej opisać na konkretnym przykładzie.
Odliczanie darowizny od podatku na przykładach
Przykład 1.
Ojciec podarował córce na urodziny samochód o wartości 8000 zł. W tym samym roku otrzymała ona od rodzica również telefon komórkowy, którego wartość rynkowa to 3500 zł, co łącznie daje kwotę 12 000 zł. W takim wypadku na córce ciąży obowiązek zgłoszenia tego faktu na druku SD-Z2 różnicę w kwocie pomiędzy sumą otrzymanych darowizn a kwotą zwolnioną z podatku. W tym wypadku będzie to 2363 zł (12 000 zł – 9637 zł).
Przykład 2.
Babcia obdarowała wnuczkę kwotą 4000 zł, co znaczy, że darowizna w tym wypadku jest zwolniona z podatku, a więc nie trzeba jej zgłaszać do urzędu. Jeżeli jednak wnuczka w ciągu pięciu lat otrzyma kolejny datek, którego wartość w połączeniu z poprzednią darowizną przekroczy 9637 zł, będzie ona zobowiązana do poinformowania o tym urzędnika na wspomnianym wcześniej formularzu SD-Z2.
Podatek od darowizny pieniężnej od rodziców – jak rozliczyć?
Jeżeli nabywca (obdarowany) otrzyma darowiznę w postaci środków pieniężnych przekraczających kwotę 9637 zł, środki te należy udokumentować dowodem przekazania na:
- rachunek płatniczy obdarowanego,
- rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej nabywcy,
- przekaz pocztowy.
Prawidłowe udokumentowanie sprawia, że obdarowany może skorzystać z prawa do zwolnienia z podatku od darowizn i spadków. W takim wypadku do druku SD-Z2 należy dołączyć dowód otrzymania datku – przykładem może być wyciąg rachunku bankowego.
Odliczenie od podatku: darowizna. Jak przesłać druk SD-Z2?
Jeżeli zostałeś obdarowany darowizną przekraczającą kwotę wolną od podatku, jesteś zobowiązany do przesłania druku SD-Z2 do wybranego urzędu skarbowego. Możesz to zrobić na jeden z kilku sposobów:
- stacjonarnie, czyli poprzez udanie się do placówki urzędu skarbowego i złożenie formularza osobiście na ręce urzędnika,
- pocztą tradycyjną,
- poprzez pełnomocnika,
- przez Internet – pod warunkiem, że posiadasz Profil Zaufany.
Nierozliczony podatek od darowizny w rodzinie – jakie są konsekwencje?
Co się stanie, jeśli obdarowany nie zgłosi darowizny do fiskusa? W takim wypadku datek podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych. To z kolei oznacza, że podatnik musi na koniec roku złożyć deklarację podatkową PIT i zapłacić podatek od darowizny.
Podatek od darowizny nieruchomości
Jedną z popularniejszych form darowizny jest kupno mieszkania przez rodziców swojemu dziecku, które np. wyjeżdża na studia. Warto mieć świadomość, że taki datek jest zaliczany do darowizny, a to oznacza jedno – obdarowany (w tym wypadku dziecko) powinien zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2. Taka osoba ma na to 6 miesięcy od otrzymania mieszkania. Jeżeli nie zgłosi darowizny, zostanie ona opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn.
Może zdarzyć się również, że niezgłoszona darowizna od rodziców zostanie zauważona przez fiskus dopiero po kilku latach. W takim wypadku datek zostanie opodatkowany na zasadach ogólnych. To jednak nie koniec – w takiej sytuacji urząd skarbowy może nałożyć karę na podatnika związaną z niedotrzymaniem obowiązku zgłoszeniowego (w tym wypadku przez dziecko).
Podatek od darowizny: mieszkanie. Ile wynosi, jeśli datek nie został zgłoszony?
Warto mieć świadomość, że niezgłoszenie darowizny w urzędzie skarbowym traktowane jest jako oszustwo podatkowe. W takim wypadku wysokość podatku do zapłaty może wynieść od 3 do 20%. Wartość ta uzależniona jest od kwoty nadwyżki ponad kwotę wolną od podatku, a także stopnia powiązania osób.