Ulga prorodzinna po rozwodzie rodziców – czy wciąż przysługuje do niej prawo?

Ulga na dziecko, czyli tzw. prorodzinna, to odliczenie, z którego co roku chętnie korzystają polscy podatnicy. Zasady jej rozliczania są dość dobrze znane, przez co zawieranie jej w rocznym zeznaniu podatkowym z reguły nie stanowi większego problemu. Wątpliwości jednak mogą pojawić się w przypadku rozwodu bądź separacji rodziców. W takich okolicznościach podatnicy często błędnie interpretują istotę skorzystania z odliczenia oraz jej wysokości. Komu przysługuje ulga prorodzinna po rozwodzie? Jakie są zasady jej odliczania w 2022 roku?

Ulga prorodzinna a rozwód – kwestia wątpliwa

Ulga na dziecko jest jednym z najpopularniejszych odliczeń podatkowych w Polsce. Co do zasady przysługuje ona rodzicom sprawującym władzę rodzicielską nad dziećmi, a także ich opiekunom prawnym. Kwota ulgi prorodzinnej jest wspólna dla obojga partnerów, stąd też przepisy nie budzą wątpliwości w przypadku, gdy rodzice pozostają w związku małżeńskim i składają wspólną deklarację podatkową. Pytania jednak zaczynają się w przypadku rozwodu bądź separacji. Jak wyglądają zasady odliczania ulgi na dziecko po rozwodzie?

Komu przysługuje ulga prorodzinna po rozwodzie? Władza rodzicielska ma znaczenie

Zgodnie z tym, o czym napisaliśmy w poprzednim akapicie, prawo do ulgi na dziecko ma opiekun, który sprawuje pełną lub ograniczoną władzę rodzicielską. Co więcej, odliczenie przewidziane jest również dla osób, które zaadoptują dziecko drugiego współmałżonka. Ale jak wygląda ulga rodzinna po rozwodzie?

Ulgę prorodzinną mogą rozliczyć małżonkowie według własnego uznania, tj. mają oni prawo do uzgodnienia podziału w danym roku podatkowym. W efekcie np. jeden z rodziców może skorzystać z odliczenia na dziecko w całości lub – jeśli tak zostanie ustalone – oboje partnerów po połowie.

Kluczowe znaczenie ma jednak wspomniana władza rodzicielska – wykonywana przez jednego bądź obojga rodziców.

Wykonywanie władzy rodzicielskiej w świetle prawa a ulga prorodzinna po rozwodzie

W tym miejscu warto doprecyzować termin władzy rodzicielskiej, by lepiej zrozumieć, komu przysługuje ulga na dziecko (prorodzinna) po rozwodzie, a komu nie.

Wykonywanie tejże władzy polega sprawowaniu opieki nad dzieckiem, czyli aktywnym uczestniczeniu w wychowaniu dziecka, jego utrzymywaniu, spędzania z nim czasu, czy też podejmowaniu decyzji mających wpływ na jego przyszłość oraz wykształcenie.

Ulga prorodzinna 2023 po rozwodzie – komu nie przysługuje?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy mieć świadomość, że wykonywanie władzy rodzicielskiej nie jest tym samym, co samo jej przysługiwanie. Innymi słowy: wypłacanie zasądzonych alimentów czy sporadyczne kontakty z dzieckiem np. przez telefon nie są liczone jako wychowanie dziecka, stąd też takim rodzicom nie przysługuje prawo do skorzystania z ulgi na dziecko po rozwodzie. W praktyce oznacza to tyle, że samo bycie rodzicem posiadającym władzę rodzicielską, nie jest wystarczające do tego, aby móc odliczyć ulgę prorodzinną w rocznym zeznaniu podatkowym.

Ulga prorodzinna – rozwód. Co w przypadku braku porozumienia rodziców?

Może zdarzyć się tak, że rodzice nie porozumieją się w kwestii podziału ulgi na dziecko po rozwodzie i nie chcą odliczać jej w równych częściach. Co się dzieje w takim wypadku?

Spory rozstrzygane są przez Urząd Skarbowy. Organ podatkowy – co do zasady – stosuje zasadę, że ulga na dziecko dzielona jest między rodziców w równych częściach. Od reguły istnieje jednak wyjątek. Jeżeli władzę rodzicielską wykonuje jeden rodzic, tylko on ma prawo do skorzystania z ulgi podatkowej na dziecko w pełnej wysokości – partnerowi zaś ta możliwość w ogóle nie przysługuje.

Warto zaznaczyć, że w przypadku braku porozumienia ulga prorodzinna po rozwodzie jest obligatoryjnie dzielona po połowie. Nie ma tutaj znaczenia, w jakim wymiarze czasowym rodzice wychowują dziecko. Nawet jeżeli jeden z rodziców sprawuje opiekę jedynie weekendowo, czy też w czasie ferii lub wakacji – wciąż posiada prawo do skorzystania z odliczenia w swoim rocznym zeznaniu PIT.

Ulga prorodzinna po rozwodzie od 2022 roku a Polski Ład

To, o czym napisaliśmy na temat ulgi prorodzinnej po rozwodzie, funkcjonowało jeszcze do końca 2021 roku. Dlaczego? Powodem jest Polski Ład, czyli rządowy program/plan odbudowy gospodarki, który od początku stycznia 2022 roku przyniósł szereg zmian w obecnie funkcjonującym systemie podatkowym.

Jedną z nich jest kwestia podejścia do tematu przyznania ulgi prorodzinnej po rozwodzie rodzicom, którzy nie chcą dojść do porozumienia. Według pomysłodawców Polskiego Ładu wszczynanie postępowania podatkowego bądź też czynności sprawdzających faktyczny stan (kto rzeczywiście sprawuje opiekę nad dzieckiem) jeszcze bardziej zaognia konflikt pomiędzy byłymi partnerami, co niestety negatywnie odbija się na dziecku. Stąd też w życie weszła modyfikacja przepisów.

Ulga na dziecko po rozwodzie rodziców 2022/2023 – jak to wygląda po zmianach Polskiego Ładu?

Jeśli chodzi o przepisy Polskiego Ładu względem ulgi na dziecko po rozwodzie, to warto wiedzieć, że zasada, dzięki której rodzice mogą podzielić ulgę w ustalonej proporcji, zostanie utrzymana.

Nowością jest jednak przepis widniejący w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, który doprecyzowuje, komu należy się ulga prorodzinna po rozwodzie w momencie, gdy rodzice nie potrafią dojść do porozumienia. O tym, kto może skorzystać z odliczenia ulgi w zeznaniu PIT, decyduje miejsce zamieszkania. Co to oznacza?

Jeżeli rodzice wspólne sprawują władzę rodzicielską (naprzemiennie) bądź też miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo, jak obojga rodziców (lub opiekunów prawnych i rodziców zastępczych), kwota ulgi dzielona na dwie równe części.

Jeżeli jednak rodzice posiadają inne miejsce zamieszkania lub nie sprawują naprzemiennej opieki nad podopiecznym, odliczenie ulgi prorodzinnej po rozwodzie w 100% przysługuje tylko temu rodzicowi, u którego dziecko posiada miejsce zamieszkania.

Ulga na dziecko i rozwód – miejsce zamieszkania może budzić wątpliwości

Mówiąc o zmianach dotyczących ulgi prorodzinnej przy rozwodzie rodziców, nie sposób nie odnieść się szerzej do tematu miejsca zamieszkania. Według projektodawcy pojęcie to należy rozumieć zgodnie z tym, co znajdziemy w przepisach Kodeksu cywilnego. W tym miejscu jednak pojawiają się pierwsze wątpliwości – według ustawy termin „miejsce zamieszkania” odnosi się do miejscowości, a nie konkretnej lokalizacji.

W praktyce nie ma możliwości uzyskania wyroku, w którym miejscem zamieszkania dziecka jest podana jedynie miejscowość. Stąd też problemem tutaj nie jest więc sam adres, a treść przepisu. Choć intencje projektodawcy są oczywiste, wykładnia językowa wprowadza zamęt. Zgodnie, z tym, co możemy przeczytać w ustawie, możemy dojść do wniosku, że znaczenie w przyznaniu ulgi ma to, czy rodzice mieszkają w tej samej miejscowości, co samo w sobie nie miałoby sensu.

Na szczęście rzeczywistość jest inna, a odliczenie na dziecko przysługuje temu rodzicowi, z którym dziecko faktycznie mieszka, czyli innymi słowy – posiada ten sam adres zamieszkania.

Poszukujesz innych porad z zakresu podatków? W takim razie odwiedź nasz blog podatkowy, na którym systematycznie umieszczamy eksperckie publikacje pisane prostym językiem.

A jeżeli potrzebujesz pomocy w przygotowaniu rocznej deklaracji podatkowej, skorzystaj z PitBota – jest to aplikacja do rozliczenia PIT przez Internet, którą możesz użyć z dowolnego miejsca i o każdej porze – zapraszamy!